Rolstoelatlete Catherine Debrunner zegt: "In Zwitserland mis ik het contact met Olympische atleten."

Catherine Debrunner, je hebt in een breed scala aan disciplines uitgeblonken en negen wereldrecords op je naam staan, van de 100 meter tot de marathon. Wat maakt je overal zo succesvol?

Ik ben erg ambitieus en hou van wat ik doe. En ik heb het geluk dat mijn lichaam zowel sprint- als duurvermogen heeft. Als ik zwakke punten ontdek, wil ik daaraan werken. Tijdens de marathon bijvoorbeeld was ik niet op mijn best in bochten, klimmen en dalen. Dit had invloed op zowel technische als mentale aspecten. Toen ik aan de marathon begon, verbeterden mijn baantijden razendsnel omdat ik mijn pijngrens verlegde. Ik bekijk de 800 meter of 1500 meter nu vanuit een ander perspectief.

Sinds 2020 train je in Nederland in een internationale groep. Hoe is de samenstelling van de groep?

Mijn coach, Arno Mul, was vroeger bondscoach van Nederland, maar bijna drie jaar geleden heeft hij zijn eigen trainingsgroep opgericht. We zijn met tien mensen uit acht landen, van Japan tot Finland tot Turkije, in de leeftijd van 18 tot 36 jaar. De teamspirit is geweldig; dat heb ik nodig. Ik zou de motivatie missen als ik langere tijd alleen zou moeten trainen.

Wat zijn de contactmomenten met Olympische atleten als Ajla Del Ponte in het topsportcentrum op Papendal?

Op Papendal zelf heb ik nog steeds massage en fysiotherapie. We trainen een paar kilometer verderop in Arnhem. Papendal is voor mij een krachtplek, een veilige, bijzondere plek. Ik heb Ajla laatst weer ontmoet voor een kop koffie. Ik vind dit contact met Olympische atleten geweldig; ik mis dat in Zwitserland. Ik vind dat we veel te weinig aanspreekpunten hebben. Ik ben een groot voorstander van het idee om de Zwitserse Olympische en Zwitserse Paralympische Spelen te combineren. In Nederland zie ik dat dit mogelijk is. Maar het is waarschijnlijk nog een lange weg te gaan.

Je hebt Papendal eerder omschreven als een plek van kracht. Kun je dat toelichten?

Het is gewoon een geweldig gevoel, elke keer als ik daarheen ga. De verandering heeft me in veel opzichten veel sterker gemaakt. De overstap van mijn oude coach in Zwitserland naar een coach in het buitenland was destijds een levensveranderend moment. Ik wist niet of het goed zou aflopen. Maar ik voelde me vanaf het begin thuis in Nederland. Ik zag dat de Olympische atleten daar op dezelfde baan trainden. Al die gekke atleten met dezelfde dromen. Ja, het is een bubbel, maar ik vind het fijn. Ik probeer er zo nu en dan uit te komen, maar ik heb het nodig om topprestaties te leveren.

Wat hoopt u te bereiken door het contact tussen Paralympische en Olympische atleten te vergroten?

Ik droom ervan dat we ooit de WK Atletiek op dezelfde locatie als de Olympische atleten zullen houden, alleen op verschillende tijdstippen. Logistiek gezien zal dat waarschijnlijk niet tegelijkertijd mogelijk zijn. Ik denk dat dat ook ongelooflijk cool zou zijn voor onze zichtbaarheid. Een voorbeeld van de recente WK Atletiek in Delhi: ik won vijf gouden medailles , en dit verzoek van het NZZ was het enige. De belangstelling is erg laag. Natuurlijk kun je het niet één-op-één vergelijken; de dichtheid is natuurlijk hoger onder Olympische atletiekatleten. Maar we hebben de afgelopen jaren veel vooruitgang geboekt. Er gebeurde vorig jaar veel op de Paralympische Spelen in Parijs; ik werd overspoeld.

Wat is er anders in Nederland?

Het belang van Paralympische sporten is groter. Op Papendal hangen foto's van Paralympische en Olympische atleten naast elkaar; alles is consistenter. We hebben dezelfde fysiotherapeuten en de socialmediaberichten verschijnen op hetzelfde kanaal, waardoor meer mensen ze regelmatig zien. In Zwitserland zouden synergieën beter benut kunnen worden en zou de impact groter zijn.

Draagt ​​de integratie van rolstoelraces in de World Marathon Majors bij aan de zichtbaarheid?

Ja, en hoe. De marathonserie is enorm inclusief. De organisatoren omarmen het echt, want er wordt vaak over gesproken, maar de implementatie laat te wensen over. Tijdens de New York City Marathon van dit jaar verblijven we bijvoorbeeld in hetzelfde hotel als Olympisch kampioen Sifan Hassan en marathonlegende Eliud Kipchoge. Aan het einde is er een foto met alle winnaars; het is een community. Op de baan is het compleet anders; daar zijn we compleet gescheiden.

Bij sommige grote marathons betalen rolstoelatleten hetzelfde prijzengeld als hardlopers.

De opbrengsten van de marathons zijn mijn belangrijkste bron van inkomsten . Nu het zo goed met me gaat, verdien ik daar een goed salaris. Maar het is erg afhankelijk van succes; zelfs de tweede krijgt aanzienlijk minder. Ik heb ook hele goede, trouwe sponsoren. Maar ik moest wel veel initiatief tonen en de moed opbrengen om actief te zijn, anders had ik ze niet.

Je toont keer op keer moed. In 2017 heb je zes maanden in Lausanne gestudeerd – met al die heuvels lijkt het niet bepaald een rolstoelvriendelijke stad.

Ik ben dol op talen en daag mezelf graag uit. Ik was toen misschien een beetje naïef. Lausanne is volledig rolstoeltoegankelijk en het was winter; er lag sneeuw. Het pad naar de lerarenopleiding is echt steil, en ik moest mensen vragen om me door de sneeuw omhoog te duwen. Maar zulke ervaringen had ik niet willen missen. Sindsdien ben ik veel relaxter, omdat ik weet dat dingen niet altijd gaan zoals je wilt.

Helpt het dat je een relatief ongecompliceerde opvoeding hebt gehad?

Ik ben erg dankbaar voor hoe ik ben opgegroeid: in een klein dorpje, midden in de natuur. Mijn ouders namen me overal mee naartoe, volkomen normaal, en mijn zus en ik hebben een heerlijke jeugd gehad. Het was belangrijk voor mijn ouders dat het ook goed ging met mijn zus. Het is een uitdaging om ervoor te zorgen dat broertjes en zusjes niets missen als een kind in een rolstoel zit. Vooral toen ik geboren werd, lag ik veel in het ziekenhuis, en zij was pas drie jaar oud.

Was de rolstoel een probleem toen u als basisschoolleraar werkte?

Ik gaf les aan de jongste kinderen, groep 1 en 2. In het begin bestookten ze me met vragen. Of ze zeiden: "Je hebt kleine benen." Ze konden gemeen en direct zijn, maar ik hou van directheid; zo ben ik zelf ook. Een keer, toen ik thuiskwam van een WK, vroeg een jongen: "Ben jij nu de snelste Waltenschwiler?" Ik zei: "Jazeker." Het kon ze niet schelen of ik laatste werd of niet. Ik vind dat geweldig. We moeten ons er meer van bewust zijn dat ik niet meer of minder waard ben, of ik nu win of niet.

Zijn er dromen waarvan u weet dat u ze nooit zult kunnen waarmaken vanwege uw rolstoel?

Ik zou graag flexibeler en ongeplander willen reizen. Ik bedoel niet eens Zuid-Amerika, hoewel dat wel verleidelijk zou zijn. Maar zelfs als ik naar Zürich wil, moet ik controleren of de trein rolstoeltoegankelijk is. Zo niet, dan moet ik de hotline bellen zodat ze met de lift kunnen komen. Dat zet me enorm onder druk; ik moet een uur van tevoren bellen om te horen welke trein ik terug neem. Dat vind ik vervelend. Maar het is nu eenmaal zo.

Vindt u dit frustrerend of accepteert u het omdat u niets anders kent?

Het hangt ervan af hoe ik me die dag voel. Er is nog iets: als ik kon lopen, zou ik veel vaker bij de zee zijn. Want de zee ingaan vind ik best lastig. Ik moet het altijd aan iemand vragen – soms aan iemand die ik niet ken. Vooral als ik in bikini ben en een volslagen vreemde me het water in moet dragen, is dat een nabijheid die ik niet per se wil. Maar ik hou van de zee, van warme klimaten.

Hoe is het dagelijks leven van een rolstoelgebruiker in Zwitserland?

Er is veel gebeurd in de sport, wat onvergelijkbaar is met de situatie tien jaar geleden. Rolstoelsporten zijn het meest bekend. Soms doet het me pijn om te zien hoe het er in sporten als tennis of badminton aan toegaat. Wij rolstoelgebruikers zijn daar bevoorrecht, omdat de zichtbaarheid is toegenomen dankzij de marathons. Heinz Frei, Edith Hunkeler, Marcel Hug en Manuela Schär hebben onze sport gepromoot ; zulke leiders hebben we nodig.

En in het algemeen?

De rolstoeltoegankelijkheid verbetert; Zwitserland bevindt zich ter vergelijking ergens in het midden. Spanje loopt voorop, terwijl landen met een gebrek aan financiering ver achterblijven. Het Paraplegisch Centrum in Nottwil is zeer waardevol – ongeacht of je een ongeluk hebt gehad of hier als atleet bent. Ze bieden ons enorme ondersteuning, of het nu gaat om huisvesting, een auto of juridische zaken. Zo'n centrum is goud waard. En ook een goed functionerend zorgstelsel; ik zie veel landen waar dat niet het geval is.

Welke veranderingen in de rolstoelsport zijn er die u noemde?

Zichtbaarheid, materiaalontwikkelingen, steeds meer mensen gebruiken op maat gemaakte rolstoelen zoals ik. Natuurlijk is het een kwestie van kosten; een racerolstoel is duurder dan sommige auto's. De materialen zijn aerodynamischer geworden, gemaakt van carbon, en zelfs handschoenen en banden worden getest. Daarbij komt nog de evolutie van de mentaliteit.

Hoe heeft jouw mindset zich ontwikkeld?

Ik hou van het beeld van een boom. Hoe meer takken ik heb, hoe veiliger ik ben als er eentje breekt. Als ik alleen de sport heb en het gaat niet goed, val ik veel dieper dan wanneer ik verder goed uitgerust ben. Ik heb het over alles, van mijn sociale omgeving tot mijn voeding. Ik heb geleerd goed voor de hele boom te zorgen. Met al deze takken heeft onze sport zich enorm ontwikkeld, want voor mij is het topsport, geen sport voor mensen met een beperking.